De nacht van Halloween staat voor de deur… wat is een beter moment om een goede klassieker uit de horrorfilm af te stoffen?
Wij doen dat natuurlijk op onze eigen manier! We zijn op zoek gegaan naar de engste horrorlettertypes uit vijf meesterwerken die terecht tot de collectieve verbeelding zijn doorgedrongen, niet alleen vanwege hun ijzingwekkende scènes, maar ook vanwege het gebruik van horrorlettertypes en gewetenloze belettering in zowel de officiële poster als de filmtitels.
In deze korte roundup van horrorlettertypes is er de expressionistische belettering van de eerste, onvergetelijke Nosferatu, het horrorlettertype uit de jaren 1980 van Carpenters cultfilm Halloween, een bijzondere anekdote over Stanley Kubrick en zijn The Shining… maar we willen niet te veel verklappen! Zoals bij goede horrorfilms: een beetje spanning kan geen kwaad.
1) Horrorfont: Halloween van John Carpenter
In 1978 kwam de horrorfilm uit die meteen een cult zou worden en de basis zou leggen voor een heel genre. Het is Halloween van John Carpenter.
Bij de release van de eerste van de slasherfilms hoort een poster die meteen tot de collectieve verbeelding spreekt. Alle elementen zijn aanwezig: een lemmet gehanteerd door een onbekende hand, een vurige en dreigende pompoen, een ijzingwekkende inscriptie en – bovenaan – de titel van de film Halloween.
De titel is wit met een oranje omlijning op een zwarte achtergrond: het is zwaar, gothic, maar tegelijkertijd modern. Het is zeker griezelig en misschien ook daarom zal het vooral in de jaren 1980 iconisch worden, omdat hetzelfde horrorlettertype in veel andere films uit dat decennium zal worden gebruikt.
Het horrorlettertype dat werd gebruikt voor Carpenters Halloween is ITC Serif Gothic Heavy, gemaakt door de Amerikaanse ontwerper Herb Lubalin en de Italiaan Tony DeSpigna in 1972. Het is een hybride lettertype dat de eenvoud van Gothic combineert met de elegantie van Romeinse tekens. Hetzelfde lettertype in zijn standaardversie is echter ook gebruikt in minder gotische films zoals de laatste afleveringen van de Star Wars-saga The Last Jedi en The Force Awakens.
2) Font Horror: Nosferatu van Friedrich Wilhelm Murnau
De lange schaduw van Nosferatu de vampier die zich over de muur uitstrekt terwijl hij de trap oploopt om bij zijn slachtoffer te komen… ondanks het feit dat de horrorklassieker Nosferatu al bijna een eeuw oud is, weet hij nog steeds onze verbeelding te prikkelen.
De film ontleent ook veel van zijn aantrekkingskracht aan de esthetische erfenis van de belangrijkste kunststromingen uit die tijd: Duits expressionisme, art nouveau en art deco. Sombere en verontrustende shots, koude architectuur, geaccentueerd clair-obscur… de sombere sfeer van de film wordt prachtig aangevuld door het horrorlettertype dat voor de titel is gekozen!
Het gebruikte horrorlettertype is het Berthold Herold Reklameschrift BQ, in 1901 ontworpen door de Duitser Heinz Hoffmann die op dat moment in Berlijn werkte in de typografiegieterij van Berthold AG. Het is een lettertype met art nouveau-kenmerken en maakt gebruik van gotische lettertypes die in die tijd erg populair waren in Duitsland. Als we de naam van het lettertype vertalen, verdwijnt het trieste aura meteen: het is gewoon een reclameletter!
Een digitale versie van het Berthold Herold Reklameschrift BQ vind je hier.
3) Horrorfont: The Shining van Stanley Kubrick
Dat Stanley Kubrick een perfectionist en uiterst nauwgezet was, is algemeen bekend. Maar weinigen weten misschien dat zijn strenge eisen ook golden voor de belettering en posters van zijn films! Er wordt een anekdote verteld over een van zijn meesterwerken: de psychologische thriller The Shining!
De verfilming van de roman van Stephen King kwam in 1980 in de bioscopen. Als je aan de openingsscène denkt, is het moeilijk om niet verrast te worden: een heel lang shot volgt de auto van de familie die door een afgelegen, bergachtig landschap kruipt, de muziek benadrukt de bezorgdheid, maar de finishing touch is het lettertype. Een neutrale Helvetica die contrasteert met al het andere maar een verontrustend element in zich heeft: de kleur. Je kunt de volledige sequentie hier vinden.
Het lettertype dat in de affiche wordt gebruikt voor de titel is daarentegen speciaal ontworpen door Saul Bass en onze anekdote gaat over hem. Saul Bass is de meester van de posters (we hebben het hier ook over hem): van hem zijn de posters voor Alfred Hitchcocks Vertigo en andere meesterwerken. Desondanks werd hij niet gespaard van de stiptheid van Kuckrick.
Saul Bass presenteerde trots en zelfverzekerd niet minder dan vijf posterproeven voor The Shining, maar geen ervan bevredigde de regisseur, die klachten had over de gekozen belettering: ‘te moeilijk te lezen’ of ‘niet compact genoeg’, merkte hij op. Vind hier; /:lpl0.
4) Font Horror: The Exorcist van William Friedkin
The Exorcist werd in 1973 uitgebracht en heeft hele generaties de stuipen op het lijf gejaagd. Maar hoe zit het met het gebruikte horrorlettertype? Het is serieus, bijna oecumenisch, met een bloedrood dat de kijkers het onzegbare voorspiegelt. De poster is genoeg om de kijker in de juiste gemoedstoestand te brengen om de film te bekijken: ongerustheid.
De belettering is speciaal ontworpen door ontwerper Dan Perri, met het lettertype Weiss Titling. En het bracht de maker veel geluk. The Exorcist was de eerste blockbusterfilm waar Dan Perri voor werkte: met deze cultfilm in zijn portfolio kon hij daarna grote projecten aannemen. In 1976 ontwierp hij belettering en titels voor Martin Scorsese’s Taxi Driver en vooral in 1977 ontwierp hij de legendarische Star Wars titels.
5) Font Horror: Night of the Living Dead van George A. Romero
De cultfilm van het zombiegenre was het debuut van George A. Romero achter de camera. Het was niet alleen de aanzet tot een nieuw genre voor de Amerikaanse cinema, maar het lettertype dat werd gebruikt voor de poster en de titels werd in de decennia daarna vaak geïmiteerd of als inspiratie gebruikt.
Als je het voor je eigen projecten wilt gebruiken, is het meest vergelijkbare horrorlettertype Deanna, ontworpen door Chris Hansen en gebaseerd op de originele filmbelettering.
De originele belettering van de film speelde ook een kleine rol in de rechtszaak die George Romero aanspande tegen The Return of the Living Dead – een film uit 1985 van Dan O’Bannon – die volgens de Amerikaanse regisseur terecht werd gepresenteerd als een vervolg op zijn meesterwerk uit 1968. Onder de elementen die in de rechtbank in overweging werden genomen was ook het lettertype: dat van The Return of the Living Dead was hetzelfde als dat van Romero’s film!
Wat vinden jullie ervan? Hebben we je zin gegeven om een van deze meesterwerken opnieuw te zien op de volgende Halloweenavond?