Lang voor de uitvinding van papier liet de mens tekens achter in zijn omgeving om informatie visueel over te brengen. Deze tekens waren vooral essentieel voor eenvoudige oriëntatie in de ruimte. Met het verstrijken van de tijd werd er een gemeenschappelijke betekenis aan deze symbolen gegeven, die vandaag de dag wordt vertegenwoordigd door de discipline van Environmental Graphic Design (EGD).
Dit vakgebied is relatief modern en is de afgelopen 40 jaar geformaliseerd. Voorheen werd het geassocieerd met architectuur en werd het aangeduid als Architectural Graphics. Exponenten van deze discipline realiseerden zich dat er veel verschillen waren tussen hun beroep en dat van een traditionele grafisch ontwerper, omdat Environmental Graphic Design de planning en communicatie van informatie over driedimensionale objecten in een ruimte omvat. In 1973 werd de Society for Environmental Graphic Design (SEGD) opgericht.
Wayfinding Design is een tak van EGD. Het is onderverdeeld in Wayfinding Design, dat gebruikers oriënteert in een ruimte en helpt navigeren, Interpretation, dat informatie over de ruimte verzamelt, en Placemaking, dat het kenmerkende beeld van de ruimte creëert.
Bewegwijzering en Wayfinding
Hoewel ze vaak verwisselbaar zijn, houdt Bewegwijzering zich voornamelijk bezig met signalen en tekens, terwijl Wayfinding zich bezighoudt met de meer omvattende visie van oriëntatie binnen een plaats.
Specifiek bestaat deze discipline uit borden en symbolen die een ruimte, of een reeks ruimtes, visueel en informatief omhullen: luchthavens, hotels, parken, bedrijfsgebouwen, tot ziekenhuizen, het transportsysteem en hele steden.
Nut en grenzen
In praktische zin is de rol van Wayfinding Design het creëren van een kaart van de ruimte in het hoofd van een gebruiker die probeert er doorheen te navigeren. Hoe duidelijker de fysieke structuur van de ruimte, hoe duidelijker de mentale kaart zal zijn.
Daarom moet in gedachten worden gehouden dat zelfs de beste bewegwijzeringsstructuur niet alle navigatieproblemen in een zeer complexe ruimte kan oplossen. Wayfinding design kan navigatie binnen een site vergemakkelijken, maar vertrouwen op de fysieke structuur heeft zijn beperkingen.
De identiteit van een ruimte
Het belang van branding en brandingstrategie wordt steeds belangrijker binnen organisaties, groot of klein, commercieel of institutioneel. Een merkstrategie erkent dat een gebruiker in contact komt met een merk via een reeks aanrakingspunten, waarvan de kwantiteit en kwaliteit verzorgd moeten worden.
Een goede strategie omvat Wayfinding Design binnen de te ontwikkelen en te verbeteren touchpoints. Bewegwijzering moet visueel naadloos aansluiten op de andere elementen van de identiteit van een organisatie.
Bewegwijzering kan op twee verschillende manieren worden benaderd. Met de harmoniestrategie weerspiegelt en versterkt de signagestructuur de ruimtelijke en architecturale kenmerken van een ruimte. Bij de opgelegde aanpak is het wayfinding-ontwerp ontworpen om een uniforme identiteit te creëren, onafhankelijk van de visuele kenmerken van een fysieke plaats.
Relevante voorbeelden
Laten we nu eens kijken naar enkele voorbeelden van Wayfinding Design projecten, ontwikkeld op verschillende gebieden en op verschillende schaalniveaus. Belangrijke aspecten van de discipline zijn onder andere de druk- en productietechnieken van de artefacten die de bewegwijzeringsstructuur vormen.
Centre Pompidou, Parijs
Ruedi Baur is een Franse ontwerper die beroemd is om zijn bewegwijzeringsprojecten in de jaren 1990. Voor zijn werk aan het Centre Pompidou in Parijs werkte Baur samen met de architecten Renzo Piano en Richard Rogers om bewegwijzering te creëren in harmonie met de architectuur. Het ontwerp weerspiegelt de internationale ziel van het Centre: er werd gekozen voor een reeks kleuren (waaronder geel als hoofdkleur) en er werden pictogrammen gemaakt voor navigatie binnen de site.
Op technisch niveau omvatte de ontwikkeling van het project het gebruik van neonlichten, plastic borden die aan het plafond hingen en grote papieren banners.
Tate Modern, Londen
Tate Modern is de meest bezochte galerie voor hedendaagse kunst in Europa. Het opende zijn deuren in 2000 en onderging een reeks uitbreidingen die in 2017 werden voltooid. Het Wayfinding Design werd toevertrouwd aan de in Londen gevestigde Cartlidge Levene studio, die gespecialiseerd is in bewegwijzering en visuele identiteit. Dit project richt zich op de navigatie door de verschillende gebouwen en zalen van de galerie.
De bewegwijzering in de Tate bestaat voornamelijk uit voorgespannen vinylplaten die op betonnen muren zijn geplakt. Daarnaast geven een aantal artefacten, waaronder brochures en kaarten, meer informatie aan bezoekers.
Centrum voor vroeg onderwijs in Oost-Sydney
De Australische ontwerpstudio Toko creëerde de bewegwijzering voor het East Sydney Early Learning Centre. De directe inspiratie voor dit project zijn de bouwstenen die kinderen gebruiken. Het gekozen kleurenpalet is zacht maar gevarieerd en het lettertype is zacht.
De bewegwijzeringsblokken zijn gemonteerd op een houten frame en worden bij elkaar gehouden door magneten. Hierdoor kunnen de blokken herschikt worden naargelang de behoefte en eventuele architecturale veranderingen.
Luchthaven Schipholi, Amsterdam
Mijksenaar is een communicatiebureau dat opereert tussen Amsterdam en New York, en is sinds 1990 verantwoordelijk voor het Wayfinding Design van Amsterdam Schiphol Airport. Het project is ontwikkeld door een sterk gebruik van geel, pictogrammen en heldere, leesbare typografie. Het gebruikte lettertype is de Frutiger, ontworpen door Adrian Frutiger in de jaren 1970 voor de bewegwijzering van een luchthaven (Parijs Charles de Gaulle).
De bewegwijzering op de Nederlandse luchthaven bestaat bijna allemaal uit grote, verlichte borden. Deze borden hangen aan het plafond of zijn aan de zijkanten van de gates geplaatst.
Wayfinding Design is een discipline van grafisch ontwerp die een grote invloed heeft op het dagelijks leven. Ondanks het feit dat de digitale wereld op grote schaal ons dagelijks leven binnendringt, blijft bewegwijzering voornamelijk fysiek en statisch. De voorbeelden die we hebben gezien, laten zien dat er ruimte is om te experimenteren met kleuren, typografie en druk- en productietechnieken, waarbij effectieve resultaten worden bereikt, zelfs als ze heel verschillend zijn.